Het komt voor dat je koi niet lekker in zijn of haar vel zit. Is de koi ziek dan is het heel vaak een infectieuze ziekte. Parasieten, schimmels, bacteriën en virussen vallen daaronder. Deze ziekten zijn besmettelijk. Als er 1 koi last van heeft, en men komt niet snel genoeg tot actie om dit te verhelpen, dan is de kans heel groot dat ook de rest van de koi in je vijver er last van gaan krijgen. Echter heb je naast deze groep ziekten ook een aantal niet infectieuze ziekten. Een aandoening die dus niet besmettelijk is, maar wel erg vervelend kan zijn. In dit artikel bespreekt koidokter Maarten Lammens de opstapeling van eitjes.
Hoe ontstaat een opstapeling van eitjes?
Een volwassen vrouwtje maakt jaarlijks ongeveer tweehonderdduizend eitjes aan. In de meeste gevallen resorberen de eitjes vanzelf (atresie) indien de vis deze niet kan afleggen. Dit gebeurt doordat een deel van de hersenen, de hypothalamus, bepaalde hormonen vrijgeeft die er voor zorgen dat deze eitjes geresorbeerd worden. Zelden worden deze hormonen onvoldoende gevormd en gaan de eitjes opstapelen en verharden. Enerzijds zijn er relatief meer Koi die hun eitjes ophouden in vijvers die het hele jaar door verwarmd worden. Hierdoor raakt hun hormonenhuishouding makkelijker uit balans. Dit verhoogt niet alleen de kans op opgestapelde eitjes, maar ook op het voorkomen van ovariumtumoren. Anderzijds verstoren grote schommelingen in temperatuur de cyclus en verhogen zo het risico op het voorkomen van opgestapelde eitjes.
Symptomen bij opstapeling van eitjes
De symptomen zijn gelijkend als bij een zwemblaasaandoening, tumoren of buikwaterzucht. Het vrouwtje ligt vaak stil op de bodem, heeft evenwichtsproblemen en is meestal symmetrisch gezwollen rond de onderbuik.
Diagnose opstapeling van eitjes
Naast de symptomen voelt men tijdens palpatie van de buik een zachte massa. Een betere diagnose stellen we met behulp van een echografie en endoscopie.
Behandeling van een opstapeling van eitjes
Tijdens een eerste fase, de oögenese, wordt het eitje gevormd. Hierna komt er een rustperiode, die bij koi (in tegenstelling tot bijv. de zalmachtigen) maanden kan duren. Wanneer de temperatuur boven 18 °C komt, kan de rijpingsfase beginnen onder invloed van hypothalamus hormonen. In dit stadium begint de buik te zwellen. Op het eind van de rijpingsfase veroorzaakt de vorming van prostaglandines de ovulatiefase. In deze fase duwt het vrouwtje vaak met de buik tegen de vijverrand. De eitjes kunnen onmiddellijk afgelegd worden, maar het vrouwtje kan ze eventueel nog enkele uren tot dagen ophouden totdat de gewenste omgevingsprikkel (mannetje, aflegsubstraat, temperatuur- of lichtschommeling) aanwezig is. Indien het vrouwtje de eitjes na enkele dagen nog steeds niet afgelegd heeft, worden deze overrijpe eitjes geresorbeerd. Hieruit kunnen we afleiden dat een vrouwtje niet ieder jaar haar eitjes hoeft af te leggen.
Als behandeling kan men de eitjes manueel
uitdrukken, hormonen injecteren of opereren, al is wat geduld soms nog de beste optie:
- Het manueel uitdrukken van de eitjes is bij koi enkel mogelijk indien de eitjes zich in de ultieme rijpingsfase bevinden.
- Het afleggen kunstmatig bevorderen via injectie met hypothalamus hormonen heeft enkel zin als de rijpingsperiode begonnen is, dus niet als het vrouwtje zich in de rustperiode bevindt. Via het opzuigen van enkele eitjes met een katheter langs de genitaalporie, kan men onderzoeken of de eitjes zich reeds in de rijpingsfase bevinden.
- Via een eerste injectie wordt 10% van de hormonen geïnjecteerd, twaalf uur later injecteert men de rest. Indien alles naar wens verloopt, worden de eitjes nog eens gemiddeld twaalf uur later (bij 20 °C) afgelegd.
- Een operatie tenslotte is de laatste optie. Net zoals bij tumoren, verloopt dit niet zonder risico.